Er hangt onweer in de lucht als je kijkt naar de achtbaan die bitcoin doormaakt. De consternatie rond deze cryptomunt houdt het zicht weg bij de onderliggende technologie, de blockchain. Dat is jammer want dit is een krachtige, internet gebaseerde decentrale digitale administratie. Juist in een ongecontroleerde omgeving als internet faciliteert het zonder tussenkomst van intermediairs, banken of overheden veilige transacties. Het is een uitgelezen middel om bedrijven en de samenleving beter te organiseren. Lichtende voorbeelden zijn te vinden in Estland, niet in Nederland.

De bitcoin-wisselkoersen dansen wild op een neer geregeerd door de dynamiek van het kat en muis spel tussen de oude en de nieuwe financiële wereld. In het oude jaar spoot de koers van bitcoin omhoog omdat speculanten wereldwijd van de vette koersstijgingen wilden profiteren. In het nieuwe jaar doken ze net zo hard weer in het rood door geruchten dat overheden in Azië het gebruik van deze digitale munt willen reguleren.

In Zuid-Korea, waar naar schatting een derde van de inwoners een groot deel van het spaargeld in cryptomunten heeft gestoken, leidde het nieuws dat de overheid bitcoin zou willen verbieden dan ook tot een verkoopgolf. Maar een ver van ons bed show is dit zeker niet, want ook in Nederland is bitcoin uitgegroeid tot een nationale fascinatie. Nederlanders hebben naar schatting 15 miljard euro in cryptomunten gestoken, een verdubbeling in een jaar tijd. De volatiliteit is enorm omdat er op mondiale schaal mensen uit emotie instappen bij stijgende koersen en in paniek weer uitstappen bij dalingen. De tulpenmanie in de Gouden Eeuw was er niks bij.

Wild West couleur

Naast de heftige koersschommelingen is er veel meer dat cryptovaluta en blockchain een wild west couleur geeft. Het afgelopen jaar is er een hele trits nieuwe cryptovaluta uitgebracht die op een verzamelsite als Coinmarketcap.com inmiddels uitgegroeid is tot een indrukwekkende waslijst. Zogenaamde ‘Initial Coin Offering’ (ICO) zijn een manier geworden om met de uitgifte van een eigen digitale munt investeringsgeld op te halen in de markt. De onderliggende blockchain-technologie is naast het platform voor het faciliteren van die munt ook een middel om bijbehorende transactie gebaseerde diensten te ontwikkelen. Bestaande investeringsmaatschappijen stappen in op dit alternatief voor traditionele vormen van financiering. Die aandacht van de oude financiële wereld leverde de Nederlander Marc van der Chijs in korte tijd succes op. Hij verkocht begin dit jaar zijn vier maanden oude ICO-investeringsbank First Coin Capital aan Wallstreet-miljardair Mike Novogratz. Dit soort booming business is een sterke indicatie dat dit het nieuwe durfkapitaal is. Een paar van deze munten worden heel groot. Het grootste deel zal vroeg of laat zijn waarde verliezen.

Een ander voorbeeld van de huidige dynamiek op dit vlak is het plan van Telegram-CEO Pavel Durov. Deze Mark Zuckerberg van Rusland wil dit jaar met de uitgifte van een eigen digitale munt maar liefst 1,2 miljard dollar ophalen in de markt. Met die beoogde marktkapitalisatie zou deze messaging app provider de grootste digitale muntverkoop ooit organiseren. Tot nu toe was het Filecoin initiatief met 257 miljoen dollar de grootste. Deze digitale munt is de spil in een nieuw virtueel netwerk dat vraag en aanbod van opslagcapaciteit bij elkaar moet brengen. Durov wil de kapitaalinjectie gebruiken om een nieuw Telegram Open Network blockchain van de grond trekken om dagelijkse betalingsverkeer mondiaal te faciliteren. Crypto valuta zijn nu nog niet te gebruiken om een kop koffie of boodschappen af te rekenen. Grams moeten dit wel mogelijk maken. Wat Whatsapp gelukt is met SMS wil Durov gaan doen met de dollar en de bijbehorende gevestigde machten in de financiële wereld.

Disruptie

Disruptief is zo’n initiatief zeker. Dat is een belangrijke reden voor gevestigde machten om zelf met blockchain te experimenteren. In de Nederlandse polder zijn heel wat pilots en proefprojecten gestart met blockchain. Onder de vlag van de Dutch Blockchain Coalition onderzoeken en bespreken overheid, bedrijfsleven en kennisinstellingen de mogelijkheden. Zo werkt TNO binnen het Techruption programma op de Brightlands campus samen met partners als de Rabobank, de Kamer van Koophandel en anderen aan een blockchain-applicatie waarmee personen online hun identiteit kunnen aantonen en digitaal kunnen bewijzen dat zij over bepaalde eigenschappen of competenties beschikken. De blockchain zorgt dat een derde partij niet meer nodig is om bijvoorbeeld een paspoort digitaal te overleggen of om aan te tonen dat je een bepaalde leeftijd hebt. In het onderwijs zou zo’n systeem de verificatie van diploma’s en opleidingscertificaten het aloude watermerk in dit soort officiële documenten kunnen vervangen door een digitale werkwijze.

Het meest geslaagde voorbeeld is te vinden in Zuidhorn. Deze gemeente zet blockchain in om ‘kindpakketten’ toe te kennen aan bijstandsgerechtigden zonder de gebruikelijke bureaucratische rompslomp. Mensen die een uitkering hebben kunnen voor hun kinderen in twaalf aangesloten winkels spullen kopen. Met de scan van een QR-code op een smartphone wordt er een geanonimiseerde opdracht verzonden naar een blockchaindatabase die direct controleert of de koop aan de gestelde voorwaarden voldoet. Is er nog voldoende tegoed en mag deze transactie in deze winkel plaatsvinden? Komt daar een akkoord op dan maakt de gemeentekas ‘ethers’ over naar een gespecialiseerde bank die het aankoopbedrag in euro’s op de rekening van de winkelier stort.

Polderen

Deze pilot laat de krachtige mogelijkheden zien, maar de omvang reduceert de impact van deze vernieuwing tot het nulpunt. Het experimenteren en polderen van partijen die hun eigen bestaansreden en de grond onder hun voeten door blockchain zien verkruimelen, is niet meer dan veredelde bezigheidstherapie. Hoe anders is dat in Estland. Dit land loopt al jaren voorop met blockchain. Dat begon in 2008. De overheid van Estland ontwikkelde het eigen blockchain-systeem KSI om informatie goed beveiligd op te kunnen slaan. Data die op basis van deze technologie opgeslagen wordt kan door niemand herschreven worden en de authenticiteit van de digitale informatie is wiskundig te bewijzen in een systeem dat continu beschikbaar en schaalbaar is.

Nieuw is het idee om inwoners met hun digitale identiteitskaart in een portaal in een logboek te laten checken wie toegang heeft gekregen tot hun persoonsinformatie. Ongewenste toegang tot een medisch dossier bijvoorbeeld is zo door burgers zelf te controleren en meteen te melden bij een data-ombudsman. Ook zijn er concrete ideeën om aan te sluiten bij de trend van cryptovaluta met nieuwe wetgeving, maar het land denkt ook concreet na over modellen om een eigen estcoin uit te geven. Die nieuwe digitale munt moet een belangrijk instrument worden in het toekomstig economisch en maatschappelijk verkeer naast de euro. Dit land laat op grote schaal zien hoe blockchain een moderne, digitale samenleving beter kan faciliteren. Een schoolvoorbeeld voor Nederland.

Wat is blockchain?

Hoewel blockchain overschaduwd wordt door de hype rond crypto-valuta, krijgt deze technologie terecht steeds meer aandacht van bedrijven en instellingen. Blockchain is een keten van data-elementen, ook wel blokken genaamd, die in volgorde van totstandkoming een eenvoudig te controleren digitale administratie of grootboek vormen. Er zijn per toepassing regels hoe gebruikers van deze blockchain geïdentificeerd worden, hoe data verwerkt moet worden en wat voor transacties er mogelijk zijn.

Vaak is dit ketensysteem openbaar, zodat iedereen kan controleren of de keten en de blokken daarin aan alle regels voldoen. Dit voorkomt dat er achteraf manipulatie en vervalsing van transacties of data kan optreden. Op deze manier faciliteert blockchain een veilig, permanent en decentraal systeem dat het inherent onveilige internet de afgelopen jaren glansrijk heeft doorstaan. METRI is een IT-adviesorganisatie die de businesscase van dit soort vernieuwende en disruptieve technologieën kan vertalen naar de praktijk van bestaande organisaties. METRI deed dit eerder met orchestratie van cloudtechnologie, data gedreven werken en andere innovaties. Meer informatie is te vinden op www.metrigroup.com.