Het gaat goed met de Nederlandse economie. Dat wil zeggen, als je de waan van de dag volgt, aan de oppervlakte blijft en de echte cijfers en prognoses laat voor wat deze zijn. Want als we blijven freewheelen, kan de voorspoed wel eens omslaan in rampspoed.
Ofschoon het beter gaat dan verwacht, kan lang niet iedereen van de groeiende economie profiteren. Een belangrijke indicator is de huizenmarkt. Die is, net zoals voor de crisis, naar grote hoogten gestuwd, en zo kan het dus dat er zat mensen zijn die astronomische bedragen willen neertellen voor een jaren vijftig-flatje in Amsterdam Zuid. Een Nederlandse koopwoning kost nu gemiddeld meer dan drie ton – in veel gevallen de helft van dat flatje.
Zie daar maar eens tegenop te werken als starter. Bijna niet te doen, zelfs niet als je in een betrekkelijk goedbetaalde sector als de IT werkt. Ondanks de strengere voorwaarden voor hypotheekverstrekking en verminderde aftrekbaarheid van hypotheekrente zou de bubbel zo maar opnieuw kunnen barsten door een destabiliserende, externe oorzaak – plausibel genoeg gezien het woelige wereldtoneel. Hebben we elf jaar geleden eigenlijk wel wat geleerd?
En er is meer. Ook in het bedrijfsleven zijn de zorgen ondergesneeuwd door oppervlakkig succes. We hebben minder reden kritisch te kijken naar de efficiëntie van processen. De marges zijn immers goed, we kunnen de teugels laten vieren want de toekomst ziet er goed uit. Maar, en dit is een grote ‘maar’, goed personeel is schaars en de schaarste neemt alleen maar toe. De generatie die de laatste halve eeuw haar nadrukkelijke stempel op onze maatschappij heeft gedrukt, gaat de komende jaren met pensioen. Heel veel ervaring en kennis zal verloren gaan, tenzij we zorgen voor een geleidelijke overgang.
Behoud van personeel heeft al een hoge prioriteit. Zaken als medewerkertevredenheid, gezondheid, evenwicht tussen werk en privé, en vormen van werken waarbij de verantwoordelijkheid op de werkvloer centraal staat, winnen aan gewicht. Dat lijkt me een win-win: organisaties én medewerkers hebben baat bij continuïteit, gezonde en tevreden medewerkers zijn productiever, en ze kunnen op tijd naar huis (structurele overuren zijn toch echt een indicatie dat er structureel iets mis is bij een bedrijf).
We doen te vaak of er niets aan de hand is. Kantoortuinen mogen er tegenwoordig uitzien als stijlvolle cafés die naar scrum en agile ruiken, maar startupje spelen maakt ons niet zomaar productiever. Succesvolle startups hebben trouwens vaak een mentor. Waarom zouden we compleet afscheid nemen van mensen die op hun pensioenleeftijd zitten als ze bereid zijn hun kennis en ervaring gedurende een paar jaar over te brengen op de jongere generatie? Ook dat lijkt me een win-win: opnieuw goed voor de continuïteit én voor het welbevinden van de oudere werknemer.
Ook in de IT is de voorbode van rampspoed zichtbaar, voor wie het zien wil. Maar daar moeten we juist zo snel mogelijk van de oudere resources af: veel omgevingen zijn broodnodig aan vernieuwing toe en de ontwikkelingen gaan sneller dan we kunnen bijhouden. Hoe lang kunnen de huidige oplossingen nog mee? Optimalisatie en vernieuwing van het portfolio begint bij gedegen inzicht in de eigen stack. Efficiënt inzetten van middelen lijkt noodzakelijker dan ooit. Staan de uitgaven wel in verhouding tot de vernieuwingen die nodig zijn op de langere termijn? METRI kan als geen ander dit inzicht bieden in een financiële data analyse.
Is het niet juist nu, nu er geld is, verstandig om de problemen van morgen te voorkomen terwijl we allerlei wensen kunnen vervullen? Het lijkt simpel, maar de werkelijkheid is meestal grilliger. Het vraagt doorgaans een ruim budget om de kloof tussen legacy en state-of-the-art te dichten. Daarbij komt dat we, zoals we thuis al lang gewend zijn, liefst vandaag willen beschikken over de innovaties van morgen. Dit ongeduld sijpelt door tot in onze organisaties.
De problemen van morgen kun je echter alleen voorkomen door kundig te kijken naar elke individuele situatie, en elke beslissing te baseren op zo veel mogelijk data. Zonder haast, en zonder je te laten beïnvloeden door de waan van de dag.