Cijfers zeggen alles… of niet?

Het is alweer even geleden dat het Nederland mannenelftal onderuit ging op het EK Voetbal. Een nederlaag die gevolgen had voor de bondscoach Frank de Boer.

In één van de vele artikelen die aan dit onderwerp gewijd zijn, stond een interessant zinnetje: Frank de Boer heeft in 15 wedstrijden 28 punten gehaald, en Ronald Koeman in 20 wedstrijden 38 punten. Ofwel een gemiddelde van 1,87 punten per wedstrijd tegen 1,9. Puur cijfermatig is er nauwelijks verschil tussen beide coaches, maar de beeldvorming over Frank de Boer is totaal anders dan die over Ronald Koeman. Is dat terecht of niet?

Als je een oordeel velt op basis van cijfers, dan moet je ook de juiste cijfers erbij betrekken. In dit geval ga je dus niet alleen af op het aantal punten per wedstrijd, maar ook op de tegenstanders waartegen werd gespeeld. Nu is dat laatste lastig in cijfers te vangen, maar de FIFA doet een poging met een wereldranglijst waarin punten worden toegekend o.b.v. prestaties. Laten we die er eens bij pakken. Dan zien we dat Noord Macedonië op het moment van de wedstrijd 1374 punten had (nr. 62 op de wereldranglijst) en Duitsland op 6 september 2019 (4-2 winst in Hamburg, weet u het nog?) 1582 punten (nr. 16).

Als we die cijfers erbij trekken, dan zien we dat de tegenstanders van Nederland onder Frank de Boer gemiddeld 1420 punten hadden, en onder Ronald Koeman 1532 punten. Als je kijkt naar de huidige FIFA wereldranglijst (27-5-2021), dan is dat het verschil tussen de plaatsen 50 en 23, ofwel de categorie Noord Ierland, Griekenland en IJsland (allen niet op het EK) versus Polen, Oostenrijk en Oekraïne (allen wel op het EK). Vanuit die optiek moet de prestatie van Ronald Koeman dus wel degelijk hoger worden aangeslagen dan die van Frank de Boer. En daarmee zou de beeldvorming (in ieder geval deels) terecht zijn.

Nu is voetbal natuurlijk veel meer dan cijfertjes alleen. Gelukkig maar, anders was er, letterlijk, geen bal aan. En het doel van dit blog is niet om een oordeel te vellen over bondscoaches of voetbal in het algemeen. Daar zijn tientallen tijdschriften, kranten, tv-programma’s, blogs en ik weet niet wat voor. Het doel is wel om het belang aan te geven dat de juiste cijfers worden gebruikt, en de juiste duiding wordt gegeven aan deze cijfers.

Als bijvoorbeeld een kostenvergelijking wordt gemaakt tussen de huidige manier van werken (Current Mode of Operations, ofwel CMO) en de toekomstige manier van werken (Future Mode of Operations, ofwel FMO), dan is het van belang dat alle cijfers aan beide zijden worden meegenomen. Het is maar al te vaak dat vanuit politieke motieven cijfers die onwelgevallig zijn worden weggelaten.

Bijvoorbeeld: transitiekosten. Tegenstanders van een transitie halen deze kosten aan om aan te tonen dat de FMO duurder is dan de CMO. Maar ze vergeten dat sowieso de CMO niet eeuwig kan blijven voortbestaan. Apparatuur in een datacenter heeft niet het eeuwige leven en zul je ook moeten vervangen, en die kosten zul je ook moeten meenemen. Hetzelfde geldt voor software. Er is bij software dan weliswaar geen sprake van fysieke slijtage, maar functionaliteit, eisen aan de onderliggende infrastructuur, veiligheid, support door de leverancier enzovoort verouderen wel. Ooit zul je de software moeten vervangen.

Ander voorbeeld: baten. Voorstanders van een transitie halen graag de baten erbij om aan te tonen dat de FMO echt het Walhalla is. Met een beetje mazzel dekken de baten zelfs de transitiekosten. Ben je gelijk van het gezeur uit het vorige voorbeeld af. Maar als je dan naar de cijfermatige onderbouwing gaat kijken, dan is die niet altijd even sterk. Soms worden er percentages of bedragen als uitgangspunt genomen op basis van toezeggingen van leveranciers of andere vormen van wensdenken.

Of worden er besparingen ingeboekt, waarvan niet duidelijk is wie er nu verantwoordelijk voor is. Bijvoorbeeld: een applicatie wordt uitgefaseerd onder verantwoordelijkheid van de eigenaar zelf, dus buiten het transitieprogramma. Als die eigenaar blijkt geen budget te hebben, of zijn gebruikers willen niet, of wat dan ook, dan kan dat zomaar op losse schroeven komen te staan. Best vervelend als je hele business case erop is gebaseerd dat je het datacenter per datum X had willen sluiten, en dat dat dus niet gaat.

Zo zijn er nog legio voorbeelden te bedenken. Waar het om gaat is, dat als je beslissingen gaat nemen op basis van cijfers, dit doet op basis van de juiste cijfers. Metri is als geen ander in staat om de juiste cijfers te achterhalen, en die af te zetten tegen dat wat gebruikelijk is in de markt. Zo zie je waar de sterke en zwakke punten zitten in de onderbouwing, en neem je de juiste beslissingen. En daar is uiteindelijk iedereen bij gebaat.